Archief Gooi en Vechtstreek

Detail Archief

Detail Archief

BestandsnummerSAGV240
Archiefcategorie2.8 geloofsgemeenschappen e.d.
ArchieftitelArchieven van de Rooms-Katholieke parochie van de Heilige Antonius van Padua te Kortenhoef
PlaatsKortenhoef
Datering1767-2005
Omvang5.7 meter
ArchiefdienstStreekarchief Gooi en Vechtstreek te Hilversum
InventarisInventaris van de archieven van de Rooms-Katholieke parochie van de Heilige Antonius van Padua te Kortenhoef 1767-2005.

  •  Geschiedenis
    • Dit is een verkorte versie van de geschiedenis van de parochie zoals beschreven door wijlen Ruud Bijlsma op de website van de parochie.

      Kerk

      De Parochie van de Heilige Antonius van Padua te Kortenhoef / 's-Graveland bestaat formeel sinds het jaar 1855 toen zij, na het herstel van de bisschoppelijke hiërarchie in Nederland, "canoniek" werd opgericht. Maar natuurlijk woonden er ook vóór die tijd al  katholieken in dit gebied. Er is slechts weinig bewaard gebleven over die eerste katholieke parochie van Kortenhoef, die volgens de meeste bronnen gewijd was aan het Heilig Kruis. Vast staat wel dat de kerk rond het begin van de 17e eeuw definitief hervormd was geworden. De katholieken die niet wensten over te gaan naar de nieuwe leer hadden nu geen kerk en geen parochie meer en waren voortaan aangewezen op de buurdorpen Ankeveen en Slootdijk (het huidige Loenersloot).

      In 1810 kreeg een groep Kortenhoefse katholieken van de aartspriester van Utrecht toestemming om een eigen "statie" op te richten. Als eerste pastoor werd Joannes Tack benoemd. De toenmalige regering zegde een subsidie toe en er werd een woonhuis aan de Kortenhoefsedijk aangekocht om als pastorie te dienen. Het bijbehorende koetshuis werd verbouwd tot kerkgebouw. Zo ontstond de tweede katholieke kerk van Kortenhoef, die tegenwoordig niet meer bestaat en waarvan ook geen afbeeldingen bewaard zijn gebleven.

      De nieuwe statie leidde decennia lang een kwijnend  bestaan. Het aantal parochianen was maar klein en ze waren doorgaans arm. Er was dus voortdurend gebrek aan geld. In 1815 dreigde een schuldeiser zelfs beslag te leggen op kerk en pastorie en de hele zaak bij opbod te laten verkopen. Dat kon op het nippertje voorkomen worden, maar financiële zorgen bleven de kleine gemeenschap achtervolgen.

      In de tweede helft van de 19e eeuw, nadat de statie in 1855 officieel de status van parochie had gekregen, verbeterde de situatie wat. In het buurdorp 's-Graveland vestigden zich steeds meer nieuwe inwoners als gevolg van de uitbreidingen van de grote buitenplaatsen aldaar. Onder hen ook veel katholieken, die op de kerk van Kortenhoef aangewezen waren.

      In 1877 werd pastoor Wilhelmus van Soest benoemd in Kortenhoef. Op 9 juni 1880 werd de nieuwe katholieke kerk van Kortenhoef -de derde- officieel ingewijd. Zij was gebouwd op een stuk weiland aan de Meent, die later werd hernoemd tot Kerklaan, en staat daar nog steeds. Het ontwerp, in neogotische stijl, werd getekend door Alfred Tepe, een van de bekendste kerkelijke bouwmeesters van de 19e eeuw. Mede om deze reden kreeg het kerkgebouw een eeuw later de status van beschermd monument.

      In de eerste helft van de 20e eeuw bloeide in de parochie het "Rijke Roomse leven". Er waren volop activiteiten, op kerkelijk, maatschappelijk, politiek, cultureel en sportief gebied.

      In de eerste helft van de 20e eeuw groeide het aantal parochianen, waardoor het kerkgebouw te klein dreigde te worden. Op twee momenten, namelijk kort voor de Tweede Wereldoorlog en halverwege de jaren zestig van de vorige eeuw, zijn er serieuze plannen geweest om een nieuwe, grotere kerk te bouwen op de plaats van de huidige. Deze plannen zijn nooit gerealiseerd.

      Door de "ontkerkelijking" die in de jaren zestig inzette en de daarmee samenhangende algemene terugloop van het kerkbezoek heeft het capaciteitsprobleem zich uiteindelijk vanzelf opgelost.
      In 1976 kreeg het kerkgebouw officieel de monumentenstatus. Dat zette definitief een punt achter de plannen voor nieuwbouw en maakte de weg vrij voor een ingrijpende restauratie. Na jaren van voorbereiding begonnen de werkzaamheden in 1984. In verschillende fasen werden eerst de buitenkant en het interieur van de kerk en later ook de pastorie onder handen genomen. Tevens werd in 1980 achter de pastorie het nieuwe parochiehuis ’t Achterom gebouwd.

      Sinds de jaren negentig van de 20e eeuw wordt er samengewerkt met de naburige parochies Ankeveen en Nederhorst den Berg. Dit samenwerkingsverband wordt het KAN genoemd.

      Onderwijs

      Al in 1911 werd er een katholieke school opgericht, de St. Antoniusschool, en een jaar later kon aan de Kerklaan naast de kerk een eigen schoolgebouw in gebruik worden genomen. 
      In 1936 volgde de katholieke kleuterschool, ondergebracht in het St. Lambertushuis dat tussen school en kerk werd gebouwd en tevens tot parochiehuis diende. Dit gebouw bestaat niet meer; het werd na de samenvoeging van het kleuter- en basisonderwijs in de nieuwe St. Antonius Basisschool verkocht en in 1989 gesloopt.

  •  Beperking op de openbaarheid
    • Op dossiers met privacygevoelige informatie is een beperking op de openbaarheid gelegd. Bij de betreffende dossiers is de openbaarheidstermijn aangegeven. Voor toestemming tot inzage dient met zich te wenden tot het bestuur van de parochie.

  •  Bewerking en inventarisatie van het archief
    • Het archief van de Parochie te Kortenhoef bevond zich voor overbrenging naar het Streekarchief op de zolder van het parochiehuis naast de kerk aan de Kerklaan 24 te Kortenhoef. Een deel stond in een afsluitbare archiefkast, een deel in een ladekast en een deel werd later aangetroffen in een bedstee. In verband met aangetroffen schimmel, is het archief voor overbrenging bestraald. Vervolgens is het archief onbewerkt in één van de archiefbewaarplaatsen van het Streekarchief geplaatst. In de studiezaal van het Streekarchief hebben drie leden van de Parochie in de periode 2010-2012 het archief bewerkt en ontsloten: de heer J. Hesp, de heer J. Koster en de heer W. Voeten. Zij kregen hierbij begeleiding van G.J. de Raad, medewerkster beheer en dienstverlening van het Streekarchief. 

      Het archief is bewerkt conform de richtlijnen van de Diocesane Archiefcommissie Noord-Holland. Bij de inventarisatie is uitgegaan van het schema voor de ordening van parochie-archieven, vastgesteld door deze archiefcommissie.

  •  Hele toegang