Archief Gooi en Vechtstreek

Detail Archief

Detail Archief

BestandsnummerSAGV316
Archiefcategorie1.2.5 openbare orde en veiligheid, defensie
ArchieftitelArchief van de gemeentelijke brandweer te Hilversum
PlaatsHilversum
Datering1950-2010
Omvang3.88 m
ArchiefdienstStreekarchief Gooi en Vechtstreek te Hilversum
InventarisInventaris van het archief van de gemeentelijke brandweer te Hilversum, 1984-2008.

  •  Geschiedenis van de organisatie
    • Voorgeschiedenis,oprichting en organisatieontwikkeling

      In 1907 ging degemeenteraad van Hilversum akkoord met de plannen om de vrijwillige brandweer om te zetten in een plichtsbrandweer. Deze plichtsbrandweer bestond uit gemeenteambtenaren, die door het College van Burgemeester en Wethouders werden aangewezen voor het verrichten van brandweerwerkzaamheden naast hun werkzaamheden in de hoofdfunctie waarvoor ze waren aangesteld. Op 1 augustus1907 traden de nieuwe brandweermannen in functie, met hoofdopzichter Maas als brandmeester. Brandweermannen waren in de regel werkzaam bij de gemeentereiniging. Deze dienst werd in 1916 bij de dienst Publieke werken ondergebracht en vanaf 1982 bij de dienst Groen, Gebouwen en Reiniging( GGR). De Directeuren van deze diensten hadden als neventaak brandweercommandant.
      Eind jaren zeventig, begin jaren tachtig werd het steeds moeilijker de brandweerzorg zoalshierboven geschetst op peil te houden. Vanwege bezuinigingen was er bij de gemeente een personeelsstop ingezet, oudere medewerkers werden bijna niet meer vervangen door jongere. Bovendien was de gemeente begonnen diensten af te stoten. Hierdoor werd een organisatorische verandering voor wat de brandweertaken betreft noodzakelijk. Om het betaalbaar te houden koos de raad voor een beroepsbrandweer, aangevuld met vrijwilligers. In februari 1985 stapten de eerste medewerkers van de GGR over naar de Brandweer Hilversum.
       Bij de overgang in 1985 van de plichtbrandweer naar een gecombineerde vrijwillige en beroepsbrandweer onderging de brandweer Hilversum ook een organisatorischeverandering. Zij ging bestaan uit drie afdelingen: preventie, repressie enpreparatie, met daarboven een commandant die ondersteund werd door een administratie (afdeling FAZ). Repressie was de grootste afdeling en verzorgde de uitruk, zij hield zich bezig met de daadwerkelijke brandbestrijding en met de hulpverlening. De afdeling Preparatie was verantwoordelijk voor de voorbereiding op de brandbestrijding en op die van de hulpverlening. Hieronder werd verstaan het opleiden en oefenen van repressieve personeel en de aankoop en het onderhoud van materiaal en materieel. De afdeling Preventie ten slotte hield zich bezig met het voorkomen en beperken van brand en het voorkomen en beperken van ongevallen bij brand. Deze afdeling adviseerde onder andere bij het verlenen van bouw- en milieuvergunningen en bestemmingsplannen.
      In de navolgende jaren verschoof de aandacht binnen de brandveiligheid sterk van repressie naar preventie en pro-actie. De wijze van brandbestrijding en hulpverlening en voorbereiding hierop was ook sterk aan verandering onderhevig. Verder hadden opg emeentelijk niveau de diensten een grotere mate van vrijheid in handelen gekregen, ze waren op een grotere afstand van het bestuur komen te staan. Al deze ontwikkelingen maakte een andere wijze van sturing en verantwoording noodzakelijk.
      Per 1 november2000 werd de hoofdstructuur van de brandweer omgevormd naar een structuur, bestaande uit de lijnafdelingen repressie, preventie en bedrijfsvoering met daarboven een commandant. De afdeling preparatie ging op in de afdeling  repressie. Een aantal taken van de afdeling preparatie werden overgeheveld naar de afdeling preventie.

      Samenwerking inde regio 1947-1984

      In het Gooibestond al vanaf 1947 een goede samenwerking tussen de verschillende lokale brandweercommandanten, die in een informele Kring geregeld overlegden over hun gedeelde problemen en mogelijkheden. Vanaf 1965 werden deze contacten steeds hechter en frequenter, en in 1967 kwam er een regionale Opleidingscommissievoor lager brandweerpersoneel tot stand, als voorloper van een breder samenwerkingsverband. Op 27 augustus 1970 is de Regionale Brandweerorganisatiein het Gooi en de Vechtstreek (RBOGV) officieel opgericht op basis van een gemeenschappelijke regeling tussen de gemeentes Hilversum, Huizen, Blaricum,Naarden, Bussum, Weesp, ’s-Graveland, Nederhorst den Berg, Muiden en Laren. Ineen later stadium is de gemeente Loosdrecht, tegenwoordig Wijdemeren, toegetreden tot de regeling. Hilversum fungeerde daarin als centrumgemeente.

      De dienst brandweervan de gemeente Hilversum bleef uitruktaken uitvoeren, maar de verantwoordelijkheid voor rampenbestrijding kwam volledig bij de Regionale Brandweerorganisatie te liggen. De brandweer van de gemeente Hilversum had een eigen commandant. Deze kreeg vanaf 1983 ook de taak van functionele regionale brandweercommandant bij de Regionale Brandweerorganisatie toebedeeld.

      Huisvesting en opheffing

      Tot 1979 had deorganisatie geen aparte huisvesting, maar was ondergebracht in het gemeentehuis te Hilversum. Vanaf 1979 tot juli 1992 was de organisatie gehuisvest in de Orchideestraat 10 te Hilversum. Door de organisatiewijziging in 1985 van plichtbrandweer naar beroepsbrandweer aangevuld met vrijwilligers werd het onderkomen van de brandweer op de hoek Orchideestraat - Neuweg te klein om een ploeg dag en nacht te kunnen huisvesten. In 1992 kreeg de brandweer aan de Jan van der Heijdenstraat een nieuwe kazerne. Maar omdat in latere jaren degemeente het omliggende terrein wilde gebruiken voor de bouw van flats, moest dit pand uiteindelijk ook weer worden afgebroken. Er kwam een nieuw onderkomen,waarin Brandweer Hilversum en de Regionale Brandweerorganisatie werden gehuisvest. In de zomer van 2008 opende de minister van Binnenlandse Zaken de nieuwe kazerne aan de Kamerlingh Onnesweg 148. Per 1 januari 2009 werd dit gebouw de hoofdvestiging voor de op die datum in het leven geroepen organisatie Veiligheidsregio Gooi en Vechtstreek. Op diezelfde datum hielden de dienst brandweer van de gemeente Hilversum en de Regionale Brandweerorganisatie op te bestaan.

      Overzicht van commandanten van de gemeentelijke brandweer 1907-2009

       1907-1914   H. G. Maas
      1914-1915   J. Schipper (tijd.)
      1915-1928   Ir. W.M. Dudok
      1928-1939   Ing. I.F. Groote
      1939-1952   N.A. Felix
      1953-1964   Ir. J.M. Wijs
      1965-1980   Ir. I.W. Bruggeman
      1981-1983   Ing. C.G. Doornberg (aanvankelijk waarnemend)
      1983-1996   Ing. L.D. Hageman (aanvankelijk waarnemend)
      1996-2002   Ing. H.A.J. Foederer
      2002-2009   Ing. R.A. Moraal

  •  Geschiedenis van het archief
    • Op de lokaties aan de Orchideestraat en de Jan van der Heijdenstraat was geen officiële archiefruimte in gebruik. Het archief werd vaak bij individuele medewerkers op de kamers bewaard totdat de kasten te vol raakten, waarna het in beschikbare opbergruimtes werd ondergebracht. Slechts een gedeelte van het bestuurlijk archief werd centraal bijgehouden en beheerd. Het aanwezige archief werd in de beginjaren zoveel mogelijk zaaksgewijs geordend. De archiefgedeeltes van de secretarie en Openbare Werken van Hilversum zijn in een aantal gevallen geordend met gebruikmaking van de Basisarchiefcode van de VNG. Na 1983 is het gebruik van de Basisarchiefcode losgelaten, aangezien geen van de medewerkers van de gemeentelijke brandweer kennis had van deze ordeningsmethodiek. Getracht werd wel, om de zaaksgewijze ordening te handhaven. Er zijn op onregelmatige momenten wel opruimacties gehouden, voornamelijk op het gebied van de financiële administratie en de cursistenadministratie van de afdeling opleidingen.

  •  Verantwoording van de inventarisatie
    • De inventarisatie van het archief vond plaats in 2013 en 2014. De inventaris is geordend naar huidig algemeen geldende standaarden met gebruikmaking van zowel de Basis Archief Code van de VNG als de organisatie-indeling van de gemeentelijke brandweer vanaf 1 november 2000. Toen kwamen onder de commandant de volgende drie afdelingen te staan: Bedrijfsvoering, Preventie en Repressie. Gedurende de inventarisatie werd vernietigd, echter niet die stukken die, hoewel ze voorkomen in de gehanteerde Vernietigingslijst uit 1983 en Selectielijst uit 2005, van belang werden geacht voor de beschrijving van de geschiedenis van de gemeentelijke Brandweer.

  •  Aanwijzingen voor de gebruiker
    • Het archief is openbaar behalve, in verband met de vervroegde overbrenging, tot en met 20xx de volgende inventarisnummers: xx

      De stukken zijn in goede dus toegankelijke staat.

      Het archief kan worden geciteerd als volgt:
      SAGV316 Archief van de gemeentelijke brandweer te Hilversum (1907) 1984 - 2008.
      Of verkort: SAGV316, met daarbij relevante inventarisnummers.
  •  Hele toegang