1 Samenvatting van de inhoud;

De Vereniging Wijkverpleging Naarden is opgericht in 1918.  In 1957 werd de Vereniging een afdeling van de Noord-Hollandse Vereniging ‘Het Witte Kruis’. Het werd toen deel van de basiseenheid ‘Oost’ van de Regionale Kruisvereniging Noordelijke Vechtstreek. Vanaf 1966 wijzigde de provinciale Vereniging ‘Het Witte Kruis’ van naam in ‘Het Groene Kruis’. De oprichting van de Regionale Kruisvereniging Noordelijke Vechtstreek door de Kruisverenigingen Muiden, Weesp, Nederhorst den Berg, Driemond, Nigtevecht en Naarden vond plaats in 1978. Herstructurering van het kruiswerk in de provincie Noord-Holland leidde in 1989 tot de oprichting van de Kruisvereniging Gooi en Vechtstreek. Alle kruisverenigingen in ’t Gooi en de Vechtstreek en het Kraamcentrum Gooi en Omstreken vielen daaronder. Daarmee kwam in 1990 een einde aan 70 jaar Vereniging Wijkverpleging Naarden.

Het archief omvat notulen van 1918 tot en met 1993. In de notulen van 1922 tot en met 1971 zijn namenlijsten van bestuursleden opgenomen. In de correspondentie, jaarverslagen, begrotingen en jaarrekeningen bestaan hiaten.

2 Taal; Alle stukken zijn in het Nederlands geschreven.

3 Geschiedenis van de archiefvormer:

De Vereniging Wijkverpleging Naarden werd op 10 april 1918 opgericht door het ‘Damescomité’. In het bestuur namen deel, naast de voorzitter, penningmeesters en secretarissen  drie bestuursleden voor Armenzorg. Begin jaren twintig ontving de vereniging subsidies van de gemeente en van de Heren Armenmeesters. Een consultatiebureau voor zuigelingen en jonge kinderen startte van de opbrengst van een orgelconcert en met subsidie rond 1927.

In de tuin van het nieuwe wijkgebouw ‘het Diaconiehuis’ werd een ‘lighal’ geplaatst voor TBC-patiënten en startte de hoogtezonbestralingen. Noodlijdende gezinnen ontvingen steun in natura en geld in de lange strenge winter van 1929.

Op 15 mei 1931 is de eerste eierendag gehouden en vanaf die datum jaarlijks herhaald. De eieren werden ingelegd en uitgedeeld tijdens de winters op medische indicatie. Ter gelegenheid van de geboorte van prinses Beatrix werden luiermanden uitgedeeld aan behoeftige kraamvrouwen. Ondanks de vooroorlogse crisis ontving de Vereniging, naast inkomsten uit contributies van een toenemend aantal leden, donaties uit de diaconie en het Pater Wijnterfonds naast de gemeentelijke subsidies.

Tijdens de oorlog werd de taak van de wijkverpleegsters extra zwaar door de verduistering, de ijskoude winters en ondoelmatige kleding bij het zich fietsend verplaatsen, ook ’s nachts. Eierendagen stopten vanwege de schaarste. In 1942 verhuisde de Vereniging van de Westwal naar een verdieping in het voormalige Burgerweeshuis, waar toen ook een noodziekenhuis was ingericht. De naoorlogse reis naar Zwitserland van de Nederlandse afvaardiging van Nationale Bond van Verplegenden confronteerde de leden met de opvallende luxe ‘als een paradijs op aarde’ voor de berooide Nederlanders. Na de oorlog was in heel Europa onder andere sprake van verpleegkundigen, linnengoed, voedsel en kleding. In 1948 werd landelijk de gezinsverzorgingdienst opgericht ook in Naarden, gesubsidieerd door de overheid. Het doel was opgeleide gezinsverzorgsters in samenwerking met de Vereniging Wijkverpleging Naarden gezinnen te ondersteunen met zieke ouders. Dit initiatief leidde uiteindelijk landelijk tot de oprichting van opleidingen en de Vereniging voor Gezinsverzorging.

In 1957 werden concept statuten opgesteld waaruit blijkt dat de Vereniging Wijkverpleging Naarden tegen die tijd een afdeling was van de Noord-Hollandse Vereniging ‘Het Witte Kruis’. Het werd deel van de basiseenheid ‘Oost’ van de Regionale Kruisvereniging Noordelijke Vechtstreek. De basiseenheid omvatte Naarden, Kortenhoef en Nederhorst den Berg.

Vanaf 1 januari 1959 verhuisde het consultatiebureau van de Keverdijk naar kleuterschool De Have aan de Geurt de Schipperstraat. Uit het jaarverslag over 1964 bleek het wijkgebouw aan de Prinses Margriethof te voldoen.

Vanaf 1 januari 1966 wijzigde de provinciale Vereniging ‘Het Witte Kruis’ van naam in ‘Het Groene Kruis’; de benaming gebruikelijk in de andere provincies.

Kleine Fiats werden aangeschaft voor de wijkverpleegkundigen in 1969. Activiteiten van de Kruisvereniging bestonden toen uit diëtiste, zwangerschapsgymnastiek, spreekuren Kraamcentrum, consultatiebureau, reumatiekbestrijding, inentingen tegen kinderverlamming, kleutertandzorg en hoogtezonbestralingen.

Hulp vanuit de stichting Kraamcentrum Gooi-West werd vaak afgehouden, wegens voorkeur voor ‘bekende’ geroutineerde wijkverpleegsters boven ‘onbekende’ kraamverzorgsters.

In 1969 werd het 50-jarige bestaan gevierd met een receptie. De gift van Mevrouw Dudok van Heel werd besteed aan de aanschaf van een rolstoel, fietsen en uitleenartikelen. De aard van de werkzaamheden wijzigde in die jaren. Verplegingszorg nam af, preventieve taken namen toe evenals toename van de zorg voor chronische ‘halfzieken’ en postklinische zorg.

Uit het jaarverslag over 1970 bleek dat het bestuur ook zorg droeg voor de huisvesting van de in dienst zijnde en/of komende wijkverpleegkundigen. Na hun pensionering verhuisden wijkverpleegkundigen zelden. Binnen de gemeente bleken onvoldoende betaalbare woningen beschikbaar op fietsafstand van hun werk. Overwogen werd een huis te kopen, waartoe dan een aparte stichting moest worden opgericht, en ruimten te verhuren aan de in dienst zijnde verpleegkundigen.

In 1976 werden de plannen van het Ministerie van Volksgezondheid aangekondigd. Naarden zou gaan vallen in Segment E, regio 10 van Het Gooi. Een basiseenheid zou gevormd moeten worden door Hilversum, Bussum, Laren, Blaricum en Huizen. Uit de notulen van de ledenvergadering in 1977 blijkt dat er 600 leden aan Vereniging Wijkverpleging Naarden zijn toegevoegd die tot die tijd lid waren van de Bussumse Kruisvereniging, echter in Naarden woonachtig waren. Naarden had toen zoveel leden dat een extra wijkverpleegkundige nodig was terwijl Bussum er nu 1 teveel in dienst had. Uit een opmerking van de voorzitter van de Naardense Vereniging is op te maken dat de samenwerking stroef was.

De oprichting van de Regionale Kruisvereniging Noordelijke Vechtstreek door de kruisverenigingen Muiden, Weesp, Nederhorst den Berg, Driemond, Nigtevecht en Naarden vond plaats in december 1978. Naarden had toen 5 wijkverpleegkundigen in dienst. Een hoofdwijkverpleegkundige werkte regionaal.

Financieringsproblemen werden verwacht door de inwerkingtreding van de financiering krachtens de AWBZ (Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten) Op initiatief van de Patiëntenraad Naarden-Bussum startte in oktober 1980 een overleg met vertegenwoordigers van de verschillende disciplines op het terrein van de gezondheidszorg in de Gemeente Naarden om te komen tot een betere samenwerking in de eerste lijn.

Pré- en postnatale fysiotherapie behandelingen werden vanaf 1980 gegeven in het wijkgebouw. Consultatiebureauartsen leverden zorg aan baby’s en peuters tot de schoolleeftijd. Vanwege de toenemende vergrijzing en steeds kortere ziekenhuisopnames nam de curatieve en bejaardenzorg toe voor de wijkverpleegkundigen. Weekenddiensten gingen van start om de werkdruk te verminderen. In 1982 werd de begeleidingsgroep GVO, gezondheidsvoorlichting en –opvoeding, opgericht in Naarden op initiatief van de Districtsgezondheidsdient Gooi-Noord. Het project wijkgericht werken op het terrein van de zorgfuncties begon in 1982 in de wijk Tuindorp Keverdijk met de oprichting van het wijkcentrum in de Margriethof 100.

Plaatselijke activiteiten omvatten zwangerschapsgymnastiek ook voor toekomstige vaders, postnatale gymnastiek, reanimatiecursussen, diëtistische consulten, zuigelingen- en kleuterzorg inclusief voedingsadviezen. Gezinsverzorging werd geleverd door de Stichting Thuiszorg.

Curatieve zorg nam toe evenals de patiëntenzorg wegens toename van de wens thuis te sterven en meervoudige postklinische thuiszorg. In 1986 startte avondzorg naast de intensieve zorg overdag voor patiënten die een indicatie kregen van het dagteam voor deze uitgebreide zorg. Ook is op initiatief uit de regio ‘terminale thuiszorg’ gestart waartoe in 1988 een aparte stichting is opgericht.

Dat jaar startte de WAS, Wijkadministratiesysteem. Uit jaarverslagen blijkt dat verpleegkundigen overdag slecht bereikbaar zijn; uiteindelijk opgelost met het verstrekken van megafoons. In De Veste startte in 1986 ook dagopvang voor bejaarden. In 1988 was de verbouwing van het wijkgebouw voltooid.

Herstructurering van het kruiswerk in de provincie Noord-Holland, tevens landelijk ingezet, leidde uiteindelijk tot de oprichting van de Kruisvereniging Gooi en Vechtstreek op 16 maart 1989. Daaronder gingen alle kruisverenigingen vallen in ’t Gooi en de Vechtstreek en het Kraamcentrum Gooi en Omstreken. Het bestaande samenwerkingsverband, Regionale Kruisvereniging Noordelijke Vechtstreek, bleek te klein en werd eind 1989 opgeheven. Het ziekenfonds werd de grootste financier van het Kruiswerk.

De opzet tot de oprichting van de Kruisvereniging Gooi en Vechtstreek was te komen tot een club van ERKO’s, Erkende Regionale Kruis Organisatie, over een gebied van ca. 250.000 inwoners onder leiding van een professioneel management. De Provinciale Kruisverenigingen werden bijna geheel ontmanteld en de ERKO rechtstreeks lid van de Nationale Kruisvereniging. Daarmee kwam een einde aan 70 jaar Vereniging Wijkverpleging Naarden.

Per 1 januari 1990 werd de overdracht formeel en werd de Vereniging Wijkverpleging Naarden opgenomen in de Kruisvereniging Gooi en Vechtstreek. 

4 Geschiedenis van het archief:

In de correspondentie uit de periode 1972 tot en met 1988 mist correspondentie uit 1973 en 1985. Jaarverslagen zijn opgenomen van 1919 tot en met 1946 en van 1956 tot en met 1989. Ook ontbreken enkele begrotingen en vele jaarrekeningen.

5 Geschiedenis van de ordening en beschrijving.

Vrijwilliger H.H.J. van Zwet- de Savornin Lohman heeft het archief in 2016-2018 bewerkt.

Er bestond geen heldere ordening in het archief.

1 Samenvatting van de inhoud;

Het archief omvat 3 omslagen met notulen en oprichtingsstukken van de Vereniging voor Gezinshulp te Naarden van 1948 tot 1969. Tevens bevat het archief 7 jaarverslagen van de in 1987 opgerichte Stichting Thuiszorg Gooi- en Vecht-Noord, waar de Vereniging in opging in 1987.

2 Taal; Alle stukken zijn in het Nederlands geschreven.

3 Geschiedenis van de archiefvormer:

Het archief is niet compleet. Er zijn geen documenten aangetroffen uit de jaren 1969 tot 1987.

Er zijn geen stukken gevonden m.b.t. de opheffing van de Vereniging voor Gezinshulp en de fusie met de Stichting Gooi- en Vecht-Noord. Er ontbreekt 1 jaarverslag van deze Stichting.

4 Geschiedenis van het archief:

Op initiatief van het Witte Kruis Naarden-Bussum is de Vereniging voor Gezinshulp opgericht in 1948 in aanwezigheid van 8 Vrouwen Verenigingen, de Vereniging Wijkverpleging, vertegenwoordiging uit Naarden en Bussum van de Nederlandse Vereniging van Huisvrouwen, Unie van Vrouwelijke Vrijwilligers en het Bureau Sociale Zaken van Naarden. Wijkverplegingorganisaties werden na de oorlog door artsen gestimuleerd om gezinsverzorging op te nemen in hun dienstenpakket. De situatie van vrouwen met door oorlog ontwrichtte gezinnen was onhoudbaar geworden. De Kruisvereniging met haar gediplomeerde wijkverpleegsters bestond sindsdien als een juridisch onafhankelijke organisatie naast deze Vereniging voor Gezinshulp. In die tijd was het katholieke Wit-Gele Kruis actief in de Gooi- en Vechtstreek naast het neutrale Groene Kruis.

Dit initiatief leidde tot de oprichting van een opleiding tot gezinsverzorgsters onder auspiciën van Volksherstel en tot zelfstandige verenigingen voor gezinsverzorging met geschoold personeel waar gezinnen lid van konden worden. Op indicatie van de huisarts werden de gezinsverzorgster ingezet in gezinnen waarvan de moeder ziek was. In Nederland ontstonden toen 11 opleidingsinternaten van Hervormde, Gereformeerde en neutrale grondslag en 14 Rooms-Katholieke.

Vanaf 1958 werd de doelgroep uitgebreid met verzorging voor chronisch zieken en bejaarden. In 1967 werd het streven bejaarden zo lang mogelijk ‘zelfstandig’ thuis te laten wonen in plaats van preventieve verhuizing naar bejaardenhuizen.

De samenwerking tussen de Kruisverenigingen en de Vereniging voor Gezinsverzorging nam toe rond 1960. met de instelling van maandelijkse contactbijeenkomsten en het uitwisselen van bestuursleden. Begin jaren zeventig zijn in Naarden de katholieke en algemene instellingen voor gezinszorg in elkaar opgegaan.

Onder invloed van de totale herstructurering van de gezondheidszorg, als gevolg van bezuinigingseisen van de overheid, vonden fusies plaats in de tachtiger jaren. In 1987 was een fusie in voorbereiding met de Stichting Gezinszorg en Bejaardenhulp ‘De Noordelijke Vecht’.

De avond- en weekendzorg werden uitgebreid. Uitzendkrachten werden ingezet vanwege tekorten aan verzorgenden, helpenden, alfahulpen.

Er werden twee nieuwe kantoren betrokken. In Naarden in de Kloosterstraat 1a en in Bussum in de Lindenlaan 1 en 4, waar het centraal kantoor werd gehuisvest. Met Regionale Kruisorganisaties startten besprekingen. December 1988 beëindigende de overheidssubsidie voor gezinsverzorging. De verantwoordelijkheid werd overgedragen aan de Ziekenfondsraad. Gestart werd met fusieplannen met Nationale Kruisverenigingen.

In mei 1988 werd de Stichting Thuiszorg Gooi- en Vechtstreek-Noord opgericht, een samenwerkingsverband van Stichting Gezins- en Bejaardenzorg ‘De Noordelijke Vechtstreek’ en de Stichting Thuiszorg Gooi-Noord. Het omvatte Nederhorst den Berg, Nigtevecht, Driemond, Weesp, Muiden, Muiderberg, Naarden, Bussum, Huizen, Blaricum, Laren en Eemnes.

Vanaf 1989 werd de vraag van de cliënt uitgangspunt voor zorg; vraaggericht werken met als uitgangspunt zo lang mogelijk zelfstandig wonen. Coördinatie en samenwerking met andere hulpverleners bleek noodzakelijk.

Financiering van de gezinsverzorging d.m.v. de AWBZ startte in 1989. Indicatie en Registratie van de hulpverlening werd ondergebracht bij het CIR (Centrale Indicatie en Registratie) en was zodoende niet meer de bevoegdheid  van een leidinggevende.

In dat jaar startte onderzoek naar de integratie in 1 thuiszorgorganisatie van Hilversum, Huizen, Gooi- en Vechtstreek. Wachtlijsten ontstonden toen wegens onvoldoende beschikbaarheid van gekwalificeerd personeel. De afname van personeel, als gevolg van lage salarissen, leidde tot minder uren dienstverlening.

’Intensieve thuiszorg’ startte in mei 1990; een samenwerkingsproject met kruiswerk, huisartsen, gezinsverzorging en ziekenfonds voor patiënten met verpleeghuis-/ ziekenhuisindicatie. Het doel was mensen langer thuis te verzorgen. Vanaf 1992 was sprake van groei van hulpverlening, maar die stopte als gevolg van een tekort aan financiering. In dat jaar startte de inzet van alphahulpen, in te zetten voor huishoudelijk werk, waarbij de cliënt werkgever werd en de stichting bemiddelde. Die soort hulp nam toe als gevolg van vergrijzing. Sinds 1990 werkten in Bussum en Naarden 3 hulpverleningsteams naast avond- en weekenddiensten en scholing.

Een fusie tussen de stichting Thuiszorg Hilversum, ’s Graveland, Loosdrecht, Kruisvereniging Gooi- en Vechtstreek en stichting Thuiszorg Gooi- en Vecht-Noord is toen afgeketst.

Woon-zorgvoorzieningen met aanleunwoningen werden opgezet in Weesp, Naarden, Bussum en Huizen voor cliënten met een indicatie voor opname in verpleeg- en/of verzorgingshuizen. Doel was zo lang mogelijk ‘thuis’ wonen met aanvullende zorg vanuit het verpleeghuis. Om efficiëntie te verhogen werden meer alphahulpen aangesteld naast flexwerkers.

In 1994 en 1995 vond na jaren onderhandelen de formele fusie plaats van 3 Thuis- en Kruisorganisaties in de regio Gooi- en Vechtstreek; Stichting Thuiszorg Gooi- en Vecht-Noord, Stichting Thuiszorg Hilversum, ’s Graveland en Loosdrecht en de Kruisvereniging Gooi- en Vechtstreek.

De nieuwe organisatie kreeg de naam Thuiszorg Gooi- en Vechtstreek en werd een zorgondernemer met 1 ‘zorgloket’ om de verschillende vormen van zorg af te kunnen stemmen.

Producten van de Thuiszorg Gooi- en Vechtstreek bestonden toen uit: thuisverzorging, gespecialiseerde gezinsverzorging, alphahulp, thuisverpleging voor jeugdgezondheidszorg en curatieve zorg, intensieve thuiszorg, jeugdgezondheidszorg, voedingsvoorlichting, flexibele kraamzorg, gezondheidsvoorlichting, thuiszorgwinkel en uitleenmagazijnen.

5 Geschiedenis van de ordening en beschrijving.

Vrijwilliger H.H.J. van Zwet- de Savornin Lohman heeft het archief in 2017-2018 bewerkt.

De archieven van de Vereniging voor Gezinshulp zijn samengevoegd met de stukken van de Stichting Thuiszorg Gooi- en Vecht-Noord.

De Regionale Kruisvereniging Noordelijke Vechtstreek werd opgericht op 11 december 1978 door de plaatselijke afdelingen van de Provinciale Kruisvereniging. In plaats van samenwerking koos men voor een nieuwe vereniging met 5 afdelingen (Weesp, Muiden, Naarden, Nederhorst den Berg en Driemond/Nigtevecht). Dit archief betreft stukken van het bestuurslid van Naarden.

In 1979, in het kader van de Structuur Nota Gezondheidszorg, werd gestreefd naar één regionale kruisvereniging met basiseenheden. De basiseenheden kunnen minimaal 9 en maximaal 15 wijkverpleegkundigen omvatten onder leiding van een Hoofdwijkverpleegkundige. De Provinciale Kruisvereniging nam het initiatief tot regionalisatie.

Mede een reden voor regionale samenwerking is het doorbreken van het isolement van de individueel werkende wijkverpleegkundige en het waarborgen van continuïteit bij kleine kruisverenigingen. De intentie is om vóór eind 1978 een regionale kruisvereniging op te richten.

In het eerste jaarverslag van 1979 staat vermeld dat op 24 maart 1977 gesprekken zijn gestart te Weesp om 6 afdelingen samen te voegen: Naarden, Muiden, Muiderberg, Nederhorst den Berg, Weesp, Driemond, Nigtevecht en ’s Graveland overwoog ook toe te treden. Een aantal voorbereidende commissies voerde vele gesprekken die leiden tot de start van een “regionale vereniging in oprichting’ met een dagelijks bestuur van 5 personen. Discussieonderwerpen betroffen; huisvesting, aantrekken van een hoofdwijkverpleegkundige en administratieve kracht, inrichting en outillage van de basiseenheden, verdeelsleutel rond de kosten van de nieuwe Vereniging, redigeren detacheringsovereenkomsten, werken op uitleenbasis, arbeidsvoorwaarden, normen en voorschriften van de AWBZ en huishoudelijk reglement opstellen etc. De Provinciale Kruisvereniging te Haarlem bleek een juiste informatiebron.

Mevrouw Vonk start op 15 april 1979 als Hoofdwijkverpleegkundige van de 6 basiseenheden.

Er werd een professioneel administratiekantoor ingeschakeld omdat het de financiële administratie  voor de penningmeester te omslachtig en complex werd en om continuïteit te waarborgen.

Wegens ruimtegebrek bij de basiscentra werden dienstwoningen betrokken bij de basiscentra, die veelal woonruimte voor wijkverpleegkundigen waren, zoals in Naarden, Nederhorst den Berg, Driemond en Muiden. Overwogen werd op den duur 24-uurs zorg te gaan bieden.

Plaatselijke Kruisverenigingen bleven bestaan, zodat deze zich konden blijven richten op specifieke behoeften in de eigen omgeving.